Juan Pablo Villalobos imzalı Tavşan Deliğinde Fiesta dikkat çeken bir ilk kitap. İngilizce, Almanca, Fransızca, Portekizce, İtalyanca gibi pek çok dile çevrildi ve 2011 yılında The Guardian'ın "En İyi İlk Kitap" finalistleri arasında yer aldı. Roman masumiyetin kaybolmasını, yalnızlığı, sadakati ve güç kazanmayı anlatıyor.
Hikâyenin
anlatıcısı Tochtli, bir uyuşturucu baronunun oğlu. Tanıdığı insan sayısı on dört ya da on beş, bir sürü de ölü tanıyor ama ölüler sayılmaz. Hayatta en çok istediği şey, bir Liberyalı cüce suaygırına sahip olmak. Dünyanın her köşesinden gelen şapkaların bulunduğu devasa bir şapka koleksiyonu var. Yatmadan önce mutlaka sözlük okuyor, şapkadan tavşan çıkarır gibi sözlükten kelime çıkarıyor. Yaşadığı sarayın ya da tavşan deliğinin dışındaki dünyayı özel öğretmeninin anlattığı kadarıyla biliyor.
Tochtli’nin
sesi güçlü ve özgün. Hem edebi
hem de bir çocuğun konuşabileceği yalınlıkta, basit, inandırıcı anlatım dili, romanın başından sonuna kadar korunuyor. Villalobos bu dili nasıl yarattığını
Granta The Magazine of Writing’de
şöyle anlatıyor:
Yazarken belli bir yaş veya konumda makul bir ses yaratmak üzerine düşünmüyordum. Daha çok dille ilgileniyordum, beni cezbedecek bir ses bulmakla. Biz yazarların sorumluluğunun dile karşı -benim durumumda İspanyolca- olduğunu düşünüyorum; dilin sınırlarını araştırmak, genişletmek, müzikal bir seviyeye taşımak, bunun olasılıklarını araştırmak olduğunu düşünüyorum. Benim için bir şair ve romancının dille çalışması arasında herhangi bir fark yoktur. Bir okur olarak da aynı şey olur bana: Transparan veya objektif anlatıcılarla ilgilenmiyorum, beni kavrayacak kurgusal sesleri arıyorum. Bir kez Tochtli’nin sesini bulunca o sesi arıtmak için çok sıkı çalıştım. Romanı yazmak altı ayımı aldı ancak edit etmek iki yıldan fazla sürdü. Onun sesinin arkasında üç edebi anlatıcı olduğunu çok sonra anladım: iki çocuk ve bir ergen sesi: Un Mondo para Julius (A World For Julius , University of Wisconsin Press) Perulu yazar Alfrede Byrice, Cartucho (İngilizcede de aynı isimle basılmıştır, University of Texas Press) Meksikalı yazar Nellie Campobello) ve Çavdar Tarlasında Çocuklar J. D. Salinger.
Tochtli'nin yaşı tam olarak belirtilmiyor. Anlatılanlardan henüz ergenliğe girmediğini, etrafında dönen uyuşturucu ve silah ticaretinin, rüşvetlerin, cinayetlerin tam ayırdında olmadığını anladığımız kahramanın sesi, yargılayıcı ve ahlakçı değil. Villalobos, bu sesi ve bakış açısını yakalayabilmesinin sebebinin Meksika'ya Meksika dışından bakabilmek olduğunu belirtiyor.
Yazarken belli bir yaş veya konumda makul bir ses yaratmak üzerine düşünmüyordum. Daha çok dille ilgileniyordum, beni cezbedecek bir ses bulmakla. Biz yazarların sorumluluğunun dile karşı -benim durumumda İspanyolca- olduğunu düşünüyorum; dilin sınırlarını araştırmak, genişletmek, müzikal bir seviyeye taşımak, bunun olasılıklarını araştırmak olduğunu düşünüyorum. Benim için bir şair ve romancının dille çalışması arasında herhangi bir fark yoktur. Bir okur olarak da aynı şey olur bana: Transparan veya objektif anlatıcılarla ilgilenmiyorum, beni kavrayacak kurgusal sesleri arıyorum. Bir kez Tochtli’nin sesini bulunca o sesi arıtmak için çok sıkı çalıştım. Romanı yazmak altı ayımı aldı ancak edit etmek iki yıldan fazla sürdü. Onun sesinin arkasında üç edebi anlatıcı olduğunu çok sonra anladım: iki çocuk ve bir ergen sesi: Un Mondo para Julius (A World For Julius , University of Wisconsin Press) Perulu yazar Alfrede Byrice, Cartucho (İngilizcede de aynı isimle basılmıştır, University of Texas Press) Meksikalı yazar Nellie Campobello) ve Çavdar Tarlasında Çocuklar J. D. Salinger.
Tochtli'nin yaşı tam olarak belirtilmiyor. Anlatılanlardan henüz ergenliğe girmediğini, etrafında dönen uyuşturucu ve silah ticaretinin, rüşvetlerin, cinayetlerin tam ayırdında olmadığını anladığımız kahramanın sesi, yargılayıcı ve ahlakçı değil. Villalobos, bu sesi ve bakış açısını yakalayabilmesinin sebebinin Meksika'ya Meksika dışından bakabilmek olduğunu belirtiyor.
Eğer
Meksika’da yaşasaydım bu romanı yazamayacağıma içtenlikle inanıyorum, diyor. Meksika'ya Meksika dışından bakabilmek mevzuunu biraz açalım: Söyleşiden Villalobos'un kitabı, Meksika'da uyuşturucu bağlantılı şiddetin patladığı, tırmandığı 2006 yılında, Barcelona'da yazmaya başladığını, her sabah yazma seansından önce webden iki üç Meksika gazetesi okuduğunu, haberlerin cesetlerle, yaralılarla dolu olduğunu öğreniyoruz. Politik olanı, içinde yaşarken, henüz çok tazeyken yazmanın çeşitli güçlükleri vardır. Olayları sindir(e)meden yazmaya koyulduğunuzda toplumcu, politik olarak doğrucu bir üslup, yaşananların yakıcılığı, kolaylıkla kurmacanın estetiğinin önüne geçebilir ancak Villalobos, aradaki mesafeyi kurmacanın lehine çevirmeyi başarıyor. Sonuç olarak Tochtli unutulmaz roman kahramanları arasında yerini alıyor.
Kitap üç bölümden oluşuyor, Tochtli'nin lüks bir hapishaneyi andıran, dış dünyadan izole, yalnız ev yaşamı, çok istediği Liberyalı cüce suaygırı almak üzere yapılan yolculuk ve eve dönüş.
İlk bölümde Tochtli'nin dünyasını tanıyoruz. Hizmetçi ya da fahişe dışında kadınlara yer yermeyen, erkek egemen bir dünya, burası. Romanda Tochtli’nin annesinin kim olduğu, ona ne olduğu gibi bölümler boş bırakılmış. Annenin yokluğu, anneye olan özlem, anne şefkatinden yoksunluk, Tochtli’nin bitmek bilmeyen karın ağrılarıyla sezdiriliyor. Bu boşluk, okur olarak Tochtli'nin annesizliğini, bu suç imparatorluğu içindeki yalnızlığını, zavallılığını ve kaçınılmaz olarak günün birinde masumiyetini yitireceği günün geleceğini bize daha güçlü duyumsatıyor.
Sahte pasaportlarla yapılan Liberya yolculuğunda Tochtli ilk kez evin dışına çıkıyor. Yolculuğun ardından eve değişerek dönüyor. Roman, çok büyük laflar etmeden narkotik dünyanın ortasında büyüyen bir çocuğun masumiyetini yitirmesini, yalnızlığı, güç kazanmayı ve belki de en çok sadakati anlatıyor. Çünkü narkotik dünyada hayatta kalmak için sadakat şart!
Tavşan Deliğinde Fiesta
Juan Pablo Villalobos
İspanyolcadan çeviren Çiğdem Öztürk
MonoKL Edebiyat
Notlar:
Villabos verdiği söyleşide transparan anlatıcılardan hoşlanmadığını söylüyor. Şeffaflık, anlatıcıdan ziyade çevirmenin olmazsa olmazı, bence. Okuma deneyimi, araya bir çevirmenin girdiğini hissetmeden, tek kelimeye tökezlemeden su gibi akıp gidiyor.
Kitapta yer alan El Raton Vaquero (Kovboy Fare) 1930'larda Francisco Gabilondo Soler'in bestelediği bir çocuk şarkısı. Şarkı çifte tabancalı, kovboy şapkalı, İngilizce konuşan bir fareyi anlatıyor. Dinlemek için:
Kitap üç bölümden oluşuyor, Tochtli'nin lüks bir hapishaneyi andıran, dış dünyadan izole, yalnız ev yaşamı, çok istediği Liberyalı cüce suaygırı almak üzere yapılan yolculuk ve eve dönüş.
İlk bölümde Tochtli'nin dünyasını tanıyoruz. Hizmetçi ya da fahişe dışında kadınlara yer yermeyen, erkek egemen bir dünya, burası. Romanda Tochtli’nin annesinin kim olduğu, ona ne olduğu gibi bölümler boş bırakılmış. Annenin yokluğu, anneye olan özlem, anne şefkatinden yoksunluk, Tochtli’nin bitmek bilmeyen karın ağrılarıyla sezdiriliyor. Bu boşluk, okur olarak Tochtli'nin annesizliğini, bu suç imparatorluğu içindeki yalnızlığını, zavallılığını ve kaçınılmaz olarak günün birinde masumiyetini yitireceği günün geleceğini bize daha güçlü duyumsatıyor.
Sahte pasaportlarla yapılan Liberya yolculuğunda Tochtli ilk kez evin dışına çıkıyor. Yolculuğun ardından eve değişerek dönüyor. Roman, çok büyük laflar etmeden narkotik dünyanın ortasında büyüyen bir çocuğun masumiyetini yitirmesini, yalnızlığı, güç kazanmayı ve belki de en çok sadakati anlatıyor. Çünkü narkotik dünyada hayatta kalmak için sadakat şart!
Tavşan Deliğinde Fiesta
Juan Pablo Villalobos
İspanyolcadan çeviren Çiğdem Öztürk
MonoKL Edebiyat
Notlar:
Villabos verdiği söyleşide transparan anlatıcılardan hoşlanmadığını söylüyor. Şeffaflık, anlatıcıdan ziyade çevirmenin olmazsa olmazı, bence. Okuma deneyimi, araya bir çevirmenin girdiğini hissetmeden, tek kelimeye tökezlemeden su gibi akıp gidiyor.
Kitapta yer alan El Raton Vaquero (Kovboy Fare) 1930'larda Francisco Gabilondo Soler'in bestelediği bir çocuk şarkısı. Şarkı çifte tabancalı, kovboy şapkalı, İngilizce konuşan bir fareyi anlatıyor. Dinlemek için:
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder