Amerikalı doğabilimci John Burroughs "Sevgi olmadan bilgi kalıcı olmaz. Fakat sevgi önce gelirse bilgi kesinlikle arkasından gelecektir," diyor. Çocuklarımızı üzerinde yaşadığımız gezegene saygı duyan bireyler olarak yetiştirebilmek için biz ebeveynlerin öncelikli görevi, erken dönemde doğa sevgisi ve birlikte yaşama adabı verebilmek. Onların minik omuzlarına taşıyabileceklerinden fazla yük ve korku bindirmeden, doğayla yalnızca oyun arkadaşı olmalarını sağlamak bu yolda atacağımız ilk adım. İkinci adım ise doğayla ve yaşadığımız çevreyle uyumlu, sürdürülebilir bir yaşam tarzı benimsemeleri için, doğru rol modelleri sunan çocuk kitapları seçmek.
Bu amaçla biz bir diziye başladık. Çocuklara çevre bilinci aşılayan kitapları derlemeye karar verdik. Bildiğimiz kitapları anımsamaya, bilmediklerimizle tanışmaya, tanıtmaya niyet ettik. Serinin ilk kitabı Cömert Ağaç.
Shel Siverstein'ın yazıp resimlediği, yalın, siyah beyaz çizimleriyle dikkat çeken, yazarın en çok satan ve beğenilen kitabı Cömert Ağaç 52 yaşında.
İlk kez 1964 yılında Harper&Row tarafından yayımlanan kitap, pek çok dile çevrildi ve bugüne kadar 8,5 milyondan fazla sattı. Silverstein'ın yazdığı çocuk kitapları arasında en sevilen ve en çok satan Cömert Ağaç kitabını yayımlatabilmesi çok da kolay olmadı. Kitabı okuyan editörler, kitabı çok beğendiklerini, dokunaklı bulduklarını söylüyor ama yayımlamayı reddediyorlardı. Gerekçeleri farklıydı: Çok kısa, üzücü, yetişkin ve çocuk edebiyatı arasında, asla popüler olamaz. Dört yıl sonra Harper&Row’dan editör Ursula Norstrom kitabın finalini değiştirmeden yayın programına aldı.
Shel Silverstein 1930 yılında doğdu. Chicago’da büyüdü. Roosewelt Lisesi'nde okudu. İllinois Üniversitesi'nden atıldı. Amerikan Ordusu tarafından Japonya ve Kore’de görevlendirilene kadar Chicago Güzel Sanatlar Fakültesi’ne devam etti. İlk çizimleri askerdeyken Pasific Stars and Stripes dergisinde basıldı. Yazar, şair, oyun yazarı, şarkı sözü yazarı ve karikatürist olarak sanatın pek çok alanında ürünler verdi.
1957 -1968 yılları arasında Playboy dergisi için çizimler yaptı. İskandinavya, Rusya, İspanya, Meksika, Afrika gibi farklı destinasyonlardan, ağırlıklı olarak farklı bir kültürde yabancı olmanın zorluklarını mizahi üslupla aktardığı çizimler yaptı. Bu çizimler 2007 yılında Around The World isimli bir albümde toplandı.
Cömert Ağaç bir çocuk ve ağacın dostluğunu ele alıyor. Çocuk yalnızca küçükkken, maddi ihtiyaçları ve hırsları yokken, gerçek ve eşit bir dostluk söz konusu aslında. O günlerde en az ağacın onu sevdiği kadar seviyor çocuk. Elmalarını dişliyor, yapraklarından kendisine taç yapıyor, gölgesinde uyukluyor, dallarında sallanıyor, gövdesine tırmanmaktan zevk alıyor. Sadece o günlerde ağaçtan bencilce istekleri yok. Onun bütünlüğüne zarar vermiyor, her bahar çiçeklenmesine, tüm gövdesinin elmalarla dolmasına izin veriyor. Sonra çocuk büyüyor ve gidiyor. Ne zaman paraya, eve, emeklilik hayali olan tekneye ihtiyacı olsa geri geliyor. Ve istiyor. Ağaç çocuğu çok sevdiği için, onun mutluluğunu kendisinden daha fazla gözettiği için, hiç tereddüt etmeden, önce elmalarını, sonra dallarını, en sonunda tüm gövdesini vermeye razı geliyor. Çocuk hepten ihtiyarladığında, ağaç, bir tabureden farksız. Ne elmaları var, ne dalları ne de ulu bir gövdesi... Sana verecek bir şeyim kalmadı çocuk, diyor gözünde hiç büyümeyen dostuna. Oysa ihtiyar adamın ne ağaca tırmanmaya gücü var ne elma yiyebilecek dişleri... Yalnızca soluklanmak ve dinlenmek istiyor. Bunu duyan ağaç, şimdiye değin yaptığı gibi elinde kalanı paylaşıyor çocukla. Artık bir kütükten farksız gövdesine oturuyor çocuk. Kitap ağacın mutlu olduğu bilgisiyle bitiyor.
Cömert Ağaç okurları ikiye ayrılıyor. Ağacın çocuğa duyduğu koşulsuz ve sonsuz sevgi nedeniyle kitabı olumlu değerlendirenler olduğu gibi, çocuğun ağaçla kurduğu yıkıcı ve tüketici ilişkiye odaklanarak kitabın olumsuz mesajlar verdiğini düşünenler de var. Kitap farklı okumalara açık. Dostluk, koşulsuz, kendini tüketircesine sevmek, fedakarlık, anne-çocuk ilişkileri boyutundan ele alınabileceği gibi, doğa-insan ilişkisi üzerinden de irdelenebilir. Cömert Ağaç bunların her biri ve hepsidir. Cömert Ağaç, bana göre doğayı dilediği gibi tüketebileceği sınırsız ve sonsuz bir kaynak olarak gören insan tiplemesini eleştiriyor, onu neredeyse tamamen bitirdiğimizde bile ondan başka sığınacak yerimiz olmadığını gösteriyor ve doğayla uyumlu bir yaşam sürdürmemiz için aklımızdan çıkarmamamız gereken etik değerlerin altını çiziyor.
Bu amaçla biz bir diziye başladık. Çocuklara çevre bilinci aşılayan kitapları derlemeye karar verdik. Bildiğimiz kitapları anımsamaya, bilmediklerimizle tanışmaya, tanıtmaya niyet ettik. Serinin ilk kitabı Cömert Ağaç.
Shel Siverstein'ın yazıp resimlediği, yalın, siyah beyaz çizimleriyle dikkat çeken, yazarın en çok satan ve beğenilen kitabı Cömert Ağaç 52 yaşında.
İlk kez 1964 yılında Harper&Row tarafından yayımlanan kitap, pek çok dile çevrildi ve bugüne kadar 8,5 milyondan fazla sattı. Silverstein'ın yazdığı çocuk kitapları arasında en sevilen ve en çok satan Cömert Ağaç kitabını yayımlatabilmesi çok da kolay olmadı. Kitabı okuyan editörler, kitabı çok beğendiklerini, dokunaklı bulduklarını söylüyor ama yayımlamayı reddediyorlardı. Gerekçeleri farklıydı: Çok kısa, üzücü, yetişkin ve çocuk edebiyatı arasında, asla popüler olamaz. Dört yıl sonra Harper&Row’dan editör Ursula Norstrom kitabın finalini değiştirmeden yayın programına aldı.
Shel Silverstein 1930 yılında doğdu. Chicago’da büyüdü. Roosewelt Lisesi'nde okudu. İllinois Üniversitesi'nden atıldı. Amerikan Ordusu tarafından Japonya ve Kore’de görevlendirilene kadar Chicago Güzel Sanatlar Fakültesi’ne devam etti. İlk çizimleri askerdeyken Pasific Stars and Stripes dergisinde basıldı. Yazar, şair, oyun yazarı, şarkı sözü yazarı ve karikatürist olarak sanatın pek çok alanında ürünler verdi.
1957 -1968 yılları arasında Playboy dergisi için çizimler yaptı. İskandinavya, Rusya, İspanya, Meksika, Afrika gibi farklı destinasyonlardan, ağırlıklı olarak farklı bir kültürde yabancı olmanın zorluklarını mizahi üslupla aktardığı çizimler yaptı. Bu çizimler 2007 yılında Around The World isimli bir albümde toplandı.
Cömert Ağaç bir çocuk ve ağacın dostluğunu ele alıyor. Çocuk yalnızca küçükkken, maddi ihtiyaçları ve hırsları yokken, gerçek ve eşit bir dostluk söz konusu aslında. O günlerde en az ağacın onu sevdiği kadar seviyor çocuk. Elmalarını dişliyor, yapraklarından kendisine taç yapıyor, gölgesinde uyukluyor, dallarında sallanıyor, gövdesine tırmanmaktan zevk alıyor. Sadece o günlerde ağaçtan bencilce istekleri yok. Onun bütünlüğüne zarar vermiyor, her bahar çiçeklenmesine, tüm gövdesinin elmalarla dolmasına izin veriyor. Sonra çocuk büyüyor ve gidiyor. Ne zaman paraya, eve, emeklilik hayali olan tekneye ihtiyacı olsa geri geliyor. Ve istiyor. Ağaç çocuğu çok sevdiği için, onun mutluluğunu kendisinden daha fazla gözettiği için, hiç tereddüt etmeden, önce elmalarını, sonra dallarını, en sonunda tüm gövdesini vermeye razı geliyor. Çocuk hepten ihtiyarladığında, ağaç, bir tabureden farksız. Ne elmaları var, ne dalları ne de ulu bir gövdesi... Sana verecek bir şeyim kalmadı çocuk, diyor gözünde hiç büyümeyen dostuna. Oysa ihtiyar adamın ne ağaca tırmanmaya gücü var ne elma yiyebilecek dişleri... Yalnızca soluklanmak ve dinlenmek istiyor. Bunu duyan ağaç, şimdiye değin yaptığı gibi elinde kalanı paylaşıyor çocukla. Artık bir kütükten farksız gövdesine oturuyor çocuk. Kitap ağacın mutlu olduğu bilgisiyle bitiyor.
Cömert Ağaç okurları ikiye ayrılıyor. Ağacın çocuğa duyduğu koşulsuz ve sonsuz sevgi nedeniyle kitabı olumlu değerlendirenler olduğu gibi, çocuğun ağaçla kurduğu yıkıcı ve tüketici ilişkiye odaklanarak kitabın olumsuz mesajlar verdiğini düşünenler de var. Kitap farklı okumalara açık. Dostluk, koşulsuz, kendini tüketircesine sevmek, fedakarlık, anne-çocuk ilişkileri boyutundan ele alınabileceği gibi, doğa-insan ilişkisi üzerinden de irdelenebilir. Cömert Ağaç bunların her biri ve hepsidir. Cömert Ağaç, bana göre doğayı dilediği gibi tüketebileceği sınırsız ve sonsuz bir kaynak olarak gören insan tiplemesini eleştiriyor, onu neredeyse tamamen bitirdiğimizde bile ondan başka sığınacak yerimiz olmadığını gösteriyor ve doğayla uyumlu bir yaşam sürdürmemiz için aklımızdan çıkarmamamız gereken etik değerlerin altını çiziyor.
Yazan ve resimleyen Shel Silverstein
Çeviren Sevim Öztürk
Bulut Yayınlar&Özel Sezin Okulu
* Bu yazı 26/11/2016 tarihinde Yeşil Gazete Çocuklar İçin Yeşil Kitaplar bölümünde yayımlandı.
merhaba,
YanıtlaSilsize ulaşabileceğim bir mail adresine ihtiyacım var. profilinizde göremedim :)