Yeniden okumak üzerine

Hemen her yıl, bu yıl okuduğum kitapları not alacağım, üzerlerine daha sık yazacağım diye karar alıyor ancak birkaç ay bile sürdüremiyorum. Bloğun için pek çok bitmemiş kitap tanıtım yazısı taslağıyla dolu. İşte onlardan biri: Kapı Magda Szabo 

Magda Szabo 20. yy Macar edebiyatının en tanınmış kadın yazarıdır. İlk kez 1987'de yayımlanan Kapı isimli romanı, Fransızcaya çevrildikten sonra Femena ödülünü alınca tanınır olmuştur. 

Kapı romanının anlatıcısı Budapeşte'de yaşayan bir kadın yazardır. Ben diliyle ilerleyen anlatı, ev işlerini yapmak üzere yanlarında çalışmaya başlayan Emerenc ile tanıştıkları andan onun ölümüne giden süreci anlatmaktadır. İsmini yalnızca bir kez duyduğumuz Yazar Hanım'ın yazın kariyeri politik sebeplerle görmezden gelinmişse de iklim değişmiş, kitaplarını yayımlatabilme, görüşlerini televizyon ekranlarında, radyo kanallarında duyurabilme fırsatı bulmuştur. Kendisi gibi yazar kocasıyla beraber yıllarca yaşadıkları tek odalı evden daha büyük bir apartman dairesine geçen çift, gündelik işlere yardımcı olacak birini aramaktadırlar. İşe başlaması için önerilen Emerenc'in sıra dışı özellikleri vardır. Çalışacağı yeri mülakat yaparak kendisi seçer. Çalışkandır. İşten kaçmaz. İlkokulu bile bitirememiştir. Okumuş olmaya, kiliseye karşıdır. Sivri eleştirilerini asla esirgemez. Birinci Dünya Savaşı sırasında aile bireylerinin çoğu ölmüş, dede kalan bir ağabeye sahip çıksa da Emerenc'i henüz on üç yaşında Peşte'ye hizmetçilik yapması için bırakmıştır. O günden bugüne çalışan Emerenc, güçlü kuvvetli bir kadındır. İşten kaçmaz. Tek arzusu ölümünün ardından biriktirdiği parayla bir anıt mezar yaptırmak ve köyde kalan ölülerinin mezarlarını da oraya taşıtarak onların anısını yüceltmektir. Bu uğurda en güvendiği kişi Yazar Hanım olur.  

Taslak burada bitiyor. Romana dair pek çok ayrıntı zihnimden uçsa da birbirine çok zıt görünen bu iki kadının uzun yıllara yayılan hikâyesini oldukça etkileyici bulduğum dün gibi aklımda. Yazarın yarattığı kapı metaforundan çok etkilendiğim de keza. 

Kapı yeniden okumak isteği uyandırtan kitaplardan. Beliz Hoca'nın kulakları çınlasın. "Yazarın verdiği emeği harcadığınızda ifşa olmayacak sır yoktur." Beliz Hoca haklı. Yazma nasihatleri orada, en sevdiğimiz kitap kapaklarının altında. Bunun için yavaşlamak, yeniden okumak gerekiyor sadece. Çıkışsız ya da zayıf kaldığımız yerleri onların nasıl aştığını görmek, öğrenmek ve içselleştirmek için yeniden okumalara zaman ayırmak elzem. Önümüzde uzanan koca bir yaz, sahilde sere serpe yatmak, kitaplarla koyun koyuna uzanmak için ne de şahane. Tatile çıkarken bavulunuza bir tane de yeniden okunmak üzere kitap atmayı unutmayın. 

Benim yeniden okuma kitaplarımdan birisi Kapı olacak. Ya sizinki? 

Kapı 

Yazan Magda Szabo 

Çeviren Hilmi Ortaç 

Roman 

YKY