NASIL YAZAR/ŞAİR OLDUM? (29)

ÖYKÜDE HİÇBİR ŞEY BİRDEN BİRE OLMAZ!

Küçükken ne şiir ne hatıra defteri, hiçbir şey yazmıyorum. Üstüne üstlük okula sırf macera olsun diye aynı çanta aynı defter kitaplarla gidip geliyorum. Okulun hemen arkasında Balçık Tarlası diye muhteşem eğlenceli bir yer var; çamurlu sular, ördekler, gecekondular, çingeneler. Sonra eve dönüş yolunda pasaj içinde tuhafiyeci, fırın ve kitap dergi satan köhne bir dükkân. İşte orası hep yalana yutkuna yanından geçtiğim bir yer. Killing, Kara Oğlan, Kemalettin Tuğcu, Tina, Yaramaz Beşler, Tommiks, Teksas… Derken benden yedi yaş büyük ablam sayesinde çok erken yaşta Barbara Cartlandlara terfi ediyorum… Su içer gibi kitap, dergi, çizgi roman, elimize yazılı ne geçerse bulursak okuyoruz. Hızımızı alamayıp evdekileri tüketmişsek, bu kez de komşu kızla bakkal sepeti aracılığıyla kitap değiş tokuşu yapıyoruz.

Babam uzak yol kaptanı, annem sabahtan akşama dek çalışan bir öğretmen ve biz ablamla özgür anneanne çocuklarıyız. Masanın altında, dolapların içinde, okuma odasına çevirdiğim boş eşya kutularında elimde toz şekerli tereyağlı ekmeklerle hep okuyorum. Annemin, “Ders çalışmazsan pazarda limon satarsın” tehditleri beni hiç mi hiç yıldırmıyor… Yıllar sonra limon değil ama başka şeyler satıyorum Feriköy Bitpazarı’nda, korkuttukları gibi hiç değilmiş çok da eğlenceli…

Babam denizde karada hiç durmadan polisiye kitaplar okuyup daktilosuyla Akba yayınları için Türkçeye çeviriler yapıyor. Erle Stanley Gardner, Charles Williams, John D. Mcdonald, Mike Hammer… Yaşım için pek uygun olmasa da hepsini bir solukta okuyorum. Daktilo sesleriyle uyuyup daktilo sesleriyle uyanıyorum. Daktilo şeridi değiştirmek, harflerin tıkanıklığını temizlemek, ruloya kâğıt yerleştirmek en sevdiğim işlerden. Daktiloda yazmak hoşuma gidiyor ama bütünüyle anlam ifade etmeyen harf zincirleri benimkiler. Belki de kafamda bir hikâye var ama cümlelere dökersem büyü bozulacak. Çevremde İngilizce, Fransızca, Türkçe sözlükler, kitaplar, kâğıtlar ve ağzında piposu devamlı yazan bir adam.  Tak tak taka tak.

Annemin çalıştığı tarihi okul beş yaşından sonra benim oyun alanım oluyor. Türkiye’nin ilk Amerikan destekli proje yuvası burada kurulmuş. Resim tahtaları, oyun hamurları, pastel boyalar, parlak okuma kitapları her şey ambalajından yeni çıkarılmış pırıl pırıl. Tiyatro, ront yapıyoruz, şiir okuyoruz, öğlen yemeklerinde pirzola yiyoruz, Amerikalı yuva müdürümüz bize anlamadığımız kitaplar okuyor. Yuva bitip de annemin yanına yukarı katlara çıktığımda, bu kez tebeşirler, cetveller, not defterleri, içi başka hazinelerle dolu tahta dolaplar, beni şımartan kız öğrencilerle birlikteyim.

Evimiz, annemin çalıştığı okul, babamın gemilerini demirlediği liman, Akba Yayınevi; Şişli, Beyoğlu, Karaköy benim üçgenim. Akbank çocuk tiyatrosu, çizgi filmler, sinemalar, kitapçılar neler yok ki burada… Genco Erkal, Kenterler, Gazanfer Özcan, devlet tiyatrolarında Vişne Bahçesi, Kafkas Tebeşir Dairesi, Üç Kız Kardeş, Lüküs Hayat, Asiye Nasıl Kurtulur… Her birini en az ikişer üçer kez seyrediyorum. Sinema başka bir tutku babam, ben ve ablam için... 

Avusturya Orta Okuluna başlamamla birlikte ezber dönemim başlıyor. Kelimeler, artikeller, fiil çekimleri, anlamadığın paragraflar, şiirler.  Erich Kaestner’in Emil ve Dedektifler’i, Türkçeye yıllar sonra Küçük Hafiyeler olarak çevrildi, âşık olduğum ilk Almanca roman. Müllbauer Alman Kitabevi’ne girince bütün çocuk kitaplarını satın almak istiyorum ama en incelerine bile harçlığım yetmiyor. Çok para kazanıp bir gün istediğim bütün kitapları alacağıma söz veriyorum kendime.

Şimdi yine aynı kitapevine gidiyorum ama Almanca kitaplar hâlâ çok pahalı geliyor. Ancak yeni açılan kafesinde bir kahve içip kitapların sayfalarını çevirip nefsimi köreltiyorum. 

İki uçlarda dolaşıyorum hep. Bir taraftan Hesse, Frisch,  Lenz, Zweig, Storm, Keller, klasikler… Okuyor, edebiyat sunumları hazırlıyor diğer taraftan cep fotoroman, Gırgır ve Fırtları yalayıp yutuyorum. Tarih, coğrafya gibi Türkçe ders kitaplarımın içlerini karikatürlerle bezemeye başlıyorum. Basri, Hüdaverdi, En Kahraman Rıdvan… Kendi karakterlerim. Sınıfta, okul yolunda yaşadıklarımız… Arkadaşlarım bayılıyor bunlara. Yavaş yavaş konuşma balonları da ekliyorum. Hatta tarihi ve edebi karakterleri saçma sapan kafiyelerle konuşturmakta üstüme yok artık.  Ders yılı bitiminde kitaplarım açık arttırmaya çıkacak duruma geliyor. Sorarsanız bugün bir tanesi bile kalmamış bende! Ama sanat eseri, el yazması kitaplarım yıllar sonra bile sınıf arkadaşlarımın dilinde. Edebiyattan kusacak hale geldiğimiz için lisede sınıf olarak fen bölümüne geçiyoruz.

Üniversite sınavı mı! Dershane mi! Kalsın derken… İlk yıl İstanbul Üniversitesi Arkeoloji bölümünü kazanıyorum. Babam artık hayatta olmadığı için, annem arkeolog olup sakallı adamlarla dağ tepe dolaşmamı istemiyor. İkinci yıl Boğaziçi Üniversitesi İngilizce öğretmenliği bölümüne kaydımı yaptırmaya gittiğim gün dağcılık kulübüne üye olup sonraki beş yıl boyunca sakallı adamlarla takılıp Türkiye’nin en ücra köşelerini dağ tepe dolaşıyorum.

Kitaplar yine elimde. 1984, Çavdar Tarlasında Çocuklar, Latife Tekin,  Yaşar Kemal, ne bulursam artık… “Daktilolu Kız” olduğum için, kulüp faaliyet raporlarını ben yazmaya başlıyorum. Diğer klasik raporlardan farklı; ironik, hikâyesel, akılda kalıcı metinler. Kulüp başkanı arkadaşım, “sen yazmalısın” diyerek ilk kehaneti söze döküyor.

Sen misin ders çalışmayan, öğretmenleri çenenle bezdiren! Bir özel okulda İngilizce öğretmeni olarak çalışmaya başlıyorum. Bu kez öğrencilerle birlikte İnci, Sineklerin Tanrısı, Bebek Evi, Hindistan’a Bir Geçit, On İki Kızgın Adam, Amerikan ve İngiliz edebiyatından öyküler, şiirler, tiyatrolar okuyup, metinleri didik didik inceliyoruz.  Öğrencilerle edebiyat dersleri çok güzel ama disiplin kuralları, ders planları, bitmeyen toplantılar hiç bana göre değil. Kızım da bu yıllarda doğuyor, okul öğretmenliğine elveda diyorum.

Sonraki yirmi yılımı kah çocukları İngiltere’deki yaz okullarına götürmekle kah eşimle birlikte bir baskı evi işletmekle geçiriyorum. İngiltere kitapçıları, bitpazarları kızımla benim için bir hazine sandığı. Ne kadar çocuk kitabı bulursak bavullarla doldurup eve taşıyıp birlikte okuyoruz. On yıl boyunca her yazımı çocukları dil okullarına götürerek, onlar okuldayken kafelerde, kütüphanelerde kitap okuyarak, bitpazarlarını dolaşarak geçiriyorum.  

Benzer bir rüyayı görüyorum hep. Çalmasını hiç bilmediğim ve beceremediğim keman, gitar gibi şeyleri rüyamda rahatlıkla çalar görüyorum kendimi. Veya çok yükseklere zıplayabilen bir yüksek atlamacıyım. Çok hızlı koşabilen bir atlet. Uyandığımda gizli yeteneğim ne acaba diye merak ediyorum.  Şimdiye kadar denemediğim ne olabilir?

Ben o anda farkında olmasam bile, Christine Nöstlinger’in Konserve Kutusundan Çıkan Çocuk Konrad kitabıyla Beyazıt Kitapçılar Çarşısı’nda bir yer tezgâhında karşılaşmam yazmaya doğru götürecek beni. 1993 baskısı, Düzlem yayınları. Sakine Eruz çevirisi. Zehra İpşiroğlu’nun detaylı bir yazısıyla; hem ana babalar hem çocuklar için. “Ben böyle bir kitap yazmak istiyorum.” Tek düşündüğüm bu. Yazara da romana da âşık oluyorum. Christine Nöstlinger’le yıllar sonra yollarımızın farklı yerlerde kesişeceğinden haberim yok daha…

Baskı evimizde kartvizit, antetli kağıt, fatura gibi şeylerin son okumalarını yapmak, hata bulmak, düzeltmek dikkatimi keskinleştiriyor. Nermin Bezmen, Adalet Ağaoğlu, Can Göknil ve daha bir sürü tanınmış yazarın taslak kitaplarını veya başka malzemelerini hazırlıyoruz. Kitaplaşmamış metinleri çıplak halleriyle görmek beni heyecanlandırıyor. Adalet Ağaoğlu’na yine işlerini teslime götürdüğüm bir gün zile basmadan önce kapısında durup kendime soruyorum. Ben de bir şeyler yazabilir miyim? Kapının sağındaki saksıda dev bir kaktüs. Gizlice bir dalını kırıp cebime atıyorum. Evde yaşatabilirsem ben de belki yazabilirim…

Sonra bir gün en yakın arkadaşım bana birinden ve bir projeden bahsediyor. Ve hayatım değişiyor! Yeşim Cimcoz ilk defa yazmak isteyen insanları; her ay İstanbul’un farklı bir semtinde toplayacak ve hep birlikte gezerek, gözlemleyerek yazacağız. Aynı günlerde Boğaziçi Üniversitesi mezunlar derneğinde Murat Gülsoy atölyesine başlıyorum. Ve her şey kontrolden çıkıyor! Her şeyi, her yere, durmadan yazmaya başlıyorum. Artık müşterilere kestiğim faturaların üstünde bile öyküler var. İstanbul’da ne kadar atölye varsa katılıp notlar alıyorum, sevdiklerimi sevmedikleri yazıyorum. Ben eğitmen olsam neler yaparım sorusu dolaşıyor hep kafamda… 

Yeşim Cimcoz, yazı evini kurmaya karar veriyor. Ben ve eşim baskı evini gençlere devrediyoruz. Artık özgürüm! Hem yazıyor hem yazı evi için farklı programlar hazırlıyorum. Bu arada yayınevi sahibi bir arkadaşımdan gelen bir teklif üzerine ilk hayalet yazarlık deneyimim gerçekleşiyor. Sonra dağcılık, kişisel gelişim, nehir söyleşi, biyografi, özyaşam öyküsü gibi konularda birçok kitap yazıyorum müşterilerimle birlikte. Hayalet Yazarlık bir meslek ve yazmayı sevenlere bir destek olabilir düşüncesiyle Yeşim Cimcoz’la bundan üç yıl önce ilk hayalet yazarlık atölyesini Türkiye’de gerçekleştiriyoruz.  Gençlerle, çocuklarla müzelerde ve okullarda öykü ve yazmak üzerine atölyeler düzenliyorum. Dünyayı geziyorum. Okuyorum. Çiziyorum. Fotoğraf çekiyorum. Yazmak isteyen, yazmayı deneyen herkese cesaret veriyorum.

 

Yazdıklarım bekliyor, çoğalıyor, değişiyor ve yazar ustalarım, dostlarım sayesinde yolum Günışığı Kitaplığı Müren Beykan ile kesişiyor. Ayasofya Konuştu, Sırlar Yolu kitaplaşmış projeler. Ama cepte neler yok ki… Öykülerim mi? Onların da sırası gelecek bir gün…

Durmak yok! Her gün yeni bir umut yeni bir oluşum…

Nasıl yazar oldun diye sorarsanız bana; her şey hem şans hem de hiç değil derim…

Füsun Çetinel