Ağacın Hafızası Katalan yazar Tina Valles'in 11-12-13 yaş ve üzeri için yazdığı, ödüllü bir kitap.
Ekim ayında okurla buluşan kitabın Katalanca aslından çevirisi Emrah İnce'ye ait.
Romanın anlatıcısı ve baş kahramanı Jan, annesi ve babasıyla birlikte Barselona'da yaşıyor. Günün birinde dedesi Joan ve anneannesi Caterina onlarla birlikte kalmak üzere eve geliyor. Bu her zamanki misafirliğe benzemiyor. Anne ve anneannesi sık sık mutfağa kapanıyor ve fısır fısır konuşuyor. Babasına ait çalışma odası, dede ve anneanne için yeniden düzenleniyor. Saat tamircisi olan dedenin dükkânındaki aletler ütü odasına taşınıyor. Jan için bu yeni beşli yaşam çok daha konforlu. Akşamları dedesiyle eve dönmek, onu dinliyormuş gibi gözüken ancak dikkatini vermeyen anne ya da babasıyla yürümeye benzemiyor. Akşam okuldan çıktığında çantasına sabahtan konduğu için gevrekliğini kaybeden, ıslanan sandviçi kemirmek yerine dedesinin getirdiği taze ve leziz sandviçi yiyor. Yol boyunca dedesiyle tadına doyulmaz sohbetler ediyor. Anneannenin ağır ateşte pişirdiği sulu tencere yemekleri damakları şenlendiriyor. Jan bugün her şey eskisine nazaran çok daha iyi görünse de içten içe bir terslik olduğunun ve bir kez öğrendiğinde bilmiyormuş gibi yaşayamayacağının farkında. Hazır olduğunda soruyor ve yanıtı alıyor. Dedesi hasta ve durumu giderek ağırlaşacak. İşte o zaman dedesiyle yaptığı olağan yürüyüşler, bu yürüyüşlere eşlik eden sohbetler şekil değiştiriyor ve her ikisini de rahatlatan, aralarındaki bağı güçlendiren bir hâle bürünüyor.
İkilinin arasındaki konuşmalar ancak bir çocuğun yöneltebileceği yalınlıktaki sorular, hastalığının seyri ve çok sevilen dede üzerinde yaratacağı tahribatın neye benzeyeceğini aktaran diyaloglar unutulacak gibi değil. İşte bazı örnekler:
"Bir şeyi unuttuğunda unuttuğunu fark ediyor musun?"
Ardından hep bir sessizlik gelir ve dedem bakışını zihninden bağımsız ilerleyen ayaklarına diker.
"Ya sen, bir şeyi unuttuğunda farkına varıyor musun?"
Yürümeyi kesip bakıştık, iyi ki de böyle yaptık, çünkü gözlerini görmeden cevabı duyduğumda kızdığını sanmış, sormaya can attığım bu soruları kesmem gerekeceğini düşünmüştüm. Dedem konuşmayı sürdürdü:
"Demek istediğim, bir şeyi unutunca hemen o anda mı fark ediyorsun yoksa daha sonra mı? Kendin mi fark ediyorsun yoksa başka biri mi söylüyor, Jan?"
(s.184)
"Peki bunları da unutacak mısın?"
"Neyi unutacağım, ne zaman, nasıl unutacağım, hiç bilmiyorum. Ama unutmayı istemediğim şeylere ne yapıyorum, biliyor musun?"
"Ne?"
"Kafamdaki hafıza yerine kalbimin hafızasında saklıyorum, o asla silinmeyecek."
(s. 186)
İki hafıza olduğunu öğrendikten sonra rahatlayan Jan, dedesiyle yaptığı tüm özel konuşmaları, onun gençlik anılarını, özellikle de salkım söğüt ağacının hikâyesini kalbine yazmaya başlıyor. Hastalığın seyri ilerlediğinde dedesi üstlendiği gündelik işleri yapmakta zorlandığında, onu incitmeden yardım etmenin ve işleri onun için kolaylaştırmanın yollarını buluyor.
En fazla iki, üç sayfalık bol bölümlü kitap metaforlar açısından da çok zengin. Bunlardan en önemlisi, "eksik O". Jan'ın ismi dedesi Joan'ın adından geliyor. Daha önceki kuşakların aksine anne ve babası ona Joan ismini vermek yerine O harfini atıyor ve Jan adını koyuyor. Anlatı boyunca eksik O, Alzheimer hastalığını ve dedesinin kaybettiği, kaybedeceği belleğin yerine konuluyor. Dil ve metafor açısından zengin anlatı çocuk okurda da aynı etkiyi yaratır mı bilmiyorum ama anlattığı ağır konuya rağmen şefkat ve desteği elden bırakmayan yapısı, dil ve ayrıntı zenginliği, melodrama düşmeden aktarma becerisi bana keyifli bir okuma sundu.
Ağacın Hafızası
Tina Valles
Çeviri Emrah İnce
Can Çocuk Yayınları
11-12-13+
İkilinin arasındaki konuşmalar ancak bir çocuğun yöneltebileceği yalınlıktaki sorular, hastalığının seyri ve çok sevilen dede üzerinde yaratacağı tahribatın neye benzeyeceğini aktaran diyaloglar unutulacak gibi değil. İşte bazı örnekler:
"Bir şeyi unuttuğunda unuttuğunu fark ediyor musun?"
Ardından hep bir sessizlik gelir ve dedem bakışını zihninden bağımsız ilerleyen ayaklarına diker.
"Ya sen, bir şeyi unuttuğunda farkına varıyor musun?"
Yürümeyi kesip bakıştık, iyi ki de böyle yaptık, çünkü gözlerini görmeden cevabı duyduğumda kızdığını sanmış, sormaya can attığım bu soruları kesmem gerekeceğini düşünmüştüm. Dedem konuşmayı sürdürdü:
"Demek istediğim, bir şeyi unutunca hemen o anda mı fark ediyorsun yoksa daha sonra mı? Kendin mi fark ediyorsun yoksa başka biri mi söylüyor, Jan?"
(s.184)
"Peki bunları da unutacak mısın?"
"Neyi unutacağım, ne zaman, nasıl unutacağım, hiç bilmiyorum. Ama unutmayı istemediğim şeylere ne yapıyorum, biliyor musun?"
"Ne?"
"Kafamdaki hafıza yerine kalbimin hafızasında saklıyorum, o asla silinmeyecek."
(s. 186)
İki hafıza olduğunu öğrendikten sonra rahatlayan Jan, dedesiyle yaptığı tüm özel konuşmaları, onun gençlik anılarını, özellikle de salkım söğüt ağacının hikâyesini kalbine yazmaya başlıyor. Hastalığın seyri ilerlediğinde dedesi üstlendiği gündelik işleri yapmakta zorlandığında, onu incitmeden yardım etmenin ve işleri onun için kolaylaştırmanın yollarını buluyor.
Ağacın Hafızası zor bir meseleye, ismi açık etmese de Alzheimer hastalığına değiniyor. Artık kendilerine bakmakta zorluk çeken yaşlı bir çiftin çocukları ve torunlarının yanına taşınması, evlerini kapatması ve hastalığın seyrinin tüm aile bireylerinin üzerine olan etkisini naif bir dille anlatıyor. Ağacın Hafızası kronolojik sırayla olanı biteni anlatmaktan ziyade, hayatın seyri içinde önemli anlara yöneliyor ve yakaladığı ayrıntılarla değişimi güçlü ve dokunaklı bir dille anlatıyor.
Ağacın Hafızası
Tina Valles
Çeviri Emrah İnce
Can Çocuk Yayınları
11-12-13+
.
Çok güzel bir anlatımdı çok teşekkürler❣️
YanıtlaSilBeğenmenize sevindim.
Sil